جنبه های اکوفیزیولوژیک تاج خروس ‏‎‏‎amaranthus retrodlexus‎‏ و ذرات دانه ‏‎zea mays‎‏

به منظور ارزیابی جنبه های اکوفیزیولوژیک رقابت علف هرز تاج خروس ریشه قرمز ‏‎(amaranthus retroflexus l.)‎‏ و ذرت دانه ای ‏‎(zea mays)‎‏ آزمایشی در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1379 انجام شد. در آزمایش مزرعه ای تاثیر چهار تراکم تاج خروس (3، 5، 8 و 10 بوته در متر ردیف) و سه زمان سبز شدن (هم زمان با ذرت، مرحله 3-2 برگی و 5-4 برگی رشد ذرت) بر رشد و نمو، تجمع ماده خشک و اجزای عملکرد ذرت دانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش مزبور به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به سه تکرار انجام شد و نتایج نشان داد که در تیمار رویش هم زمان تاج خروس و ذرت، سرعت توسعه سطح برگ ‏‎(laer)‎‏، سرعت افزایش ارتفاع ‏‎(hg)‎‏، شاخص سطح برگ ‏‎(lai)‎‏ و تعداد برگ ذرت کاهش یافت. در این تیمار به دلیل فزونی سطح برگ نسبی ‏‎(rla)‎‏ تاج خروس سهم کانو پی گیاه زراعی از تشعشع ورودی در طول فصل رشد کاهش یافت و به تبع آن ظهور گل تاجی و کاکل به تعویق افتاد و تجمع ماده خشک کل و عملکرد دانه شدیدا کاهش یافت. تعداد دانه در ردیف و تعداد ردیف دانه در بلال حساس ترین اجزای عملکرد ذرت نسبت به زمان سبز شده علف هرز بودند. میزان کاهش عملکرد ذرت در تیمار رویش هم زمان 58% بود که با تاخیر در زمان سبز شدن تاج خروس تا مرحله 3-2 برگی و 5-4 برگی ذرت به ترتیب به 40 و 19% کاهش یافت. تراکم تاج خروس بر صفات مورد ارزیابی ذرت تاثیر معنی داری نداشت. با افزایش فاصله زمانی بین سبز شدن تاج خروس و ذرت، ‏‎rla‎‏ ‏‎lai, hg, laer‎‏ تجمع ماده خشک و عملکرد بذر تاج خروس نقصان یافت. همچنین افزایش تراکم تاج خروس تجمع ماده خشک در واحد سطح را افزایش داد، اگر چه تجمع ماده خشک به ازای هر بوته کاشته شد. در هر صورت میزان تولید بذر تاج خروس در شرایط رقابت شدیدا تحت تاثیر تراکم و زمان سبز شدن واقع شد. کارایی مدل هذلولی ارایه شده توسط ‏‎cocusens et al. (1987)‎‏ در پیشگویی میزان افت عملکرد ذرت دانه ای در شرایط رقابت با تاج خروس بیش از مدل های دیگر بود. در بخش دیگری از تحقیق حاضر تعیین اثرات طول روز، کمیت ‏‎(ppfd)‎‏ و کیفیت نور ‏‎(r:fr)‎‏ بر فنولوژی و نمو تاج خروس در اتاقک رشد بررسی شد. در این آزمایش که به صورت بلوک های کامل تصادفی در دو طول روز 12 و 16 ساعت در سه تکرار انجام شد تیمارها عبارت بودند از: ‏‎ppfd (i)‎‏ زیاد ‏‎(550 mol.m-2.s-1)‎‏ و ‏‎r:fr‎‏ زیاد (4/1) ‏‎ppfd (ii); (hh)‎‏ کم ‏‎(180 mol.m-2.s-1)‎‏ و ‏‎r:fr‎‏ زیاد (4/1) ‏‎(lh)‎‏، ‏‎ppfd (iii)‎‏ کم ‏‎(180 mol.m-2.s-1)‎‏ و ‏‎r:fr‎‏ کم (8/0) ‏‎(ll)‎‏. نتایج نشان داد که افزایش ‏‎ppfd‎‏ (تیمار ‏‎hh‎‏ در مقابل ‏‎lh‎‏) سرعت ظهور برگ ‏‎(rla)‎‏ را در هر دو طول روز تسریع نموده است. همچنین تیمار نوری غنی از نور قرمز دور، ‏‎(ll) fr‎‏ اثر ‏‎ppfd‎‏ کم بر سرعت ظهور برگ در طول روز 12 ساعته را خنثی نمود اما در طول روز بلند چنین تاثیری نداشت. ‏‎ppfd‎‏ کم ظهور مراحل نمو زایشی شامل ظهور آغازه زایشی، گلدهی و آغاز تشکیل بذر را به تعویق انداخت. کل تجمع بیوماس و اختصاص ماده خشک به استثنای تجمع ماده خشک ساقه تحت تاثیر ‏‎ppfd‎‏ قرار گرفت. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که هم کمیت و هم کیفیت تشعشع بر فنولوژی تاج خروس تاثیر دارند.